دلنوشته‌ای از دل تاریخ

آیا باید دوستی هزارساله را فدای یک منفعت لحظه‌ای کنیم؟ به قلم یک دل‌آگاه ایرانی که در کسوت دیپلمات دوست دار هند پس از سالها تلاش برای نزدیکی دو ملت کهن و پایه ریزی روابطی راهبردی و پایدار، به شکر خداوند مدتی است، در بین مردم خوب هند و ماراتی‌ها،  فرصت خدمتی مؤثرتر در سرکنسولگری ایران در مومبای پیدا کرده ام.

گاهی در سیاست، گفته می‌شود که «نه دوستی ابدی است و نه دشمنی؛ فقط منافع پایدارند.» چاناکیا، سیاستمدار بزرگ هندی که قرن‌ها پیش اصول سیاست را بنیان گذاشت، این جمله را به شکلی خردمندانه بر زبان آورد. و من، ایرانی‌ام، که آثار او را خوانده‌ام و درک کرده‌ام. او هشدار می‌دهد:

«با دوستِ دشمن، با احتیاط رفتار کن؛ او شمشیری‌ست دو لبه».

درست است. سیاست باید آگاهانه و محتاط باشد. اما چیزی در دل من آرام نمی‌گیرد.

چرا؟

زیرا وقتی سخن از هند و ایران است، دیگر فقط با «سیاست» طرف نیستیم. ما با تاریخ، فرهنگ، زبان، عرفان، شعر، دین، و روح انسانی مشترک روبرو هستیم. چگونه می‌توان این همه خاطره، کتاب، ردپای شعر فارسی در دربار مغولان هند، آموزه‌های بودا در دل ادبیات ایرانی، و احترام متقابل میان ملت‌ها را به‌خاطر رابطه‌ای که صرفاً بر پایه‌ی منافع موقت است، نادیده گرفت؟

آیا سزاوار است که ما — دو ملت کهن و نجیب — تنها به دلیل نزدیکی یک‌دیگر به کشوری ثالث که پیوندش با هند بر پایه‌ی منافع اقتصادی است، از هم دور شویم؟

نه، این در شأن هند است، نه در شأن ایران.

و مطمئنم در عمق وجدان فرهنگی هند نیز، این سکوت امروز، دلهره‌آور است.

من هرگز نمی‌گویم که هند باید از منافعش بگذرد. من می‌گویم که هند، به عنوان فرزند تمدنی که با "گیتا" و "اوپانیشاد" بزرگ شده، بهتر از هر قدرت نوظهور باید بداند:

بعضی دوستی‌ها ریشه در خاک و خون و خاطره دارند — نه در قراردادهای نظامی.

ما ایرانیان، در طول تاریخ، همسایه خوب هند بوده‌ایم. ما با شعر حافظ، سعدی، بیدل، تاگور و اقبال به یکدیگر نزدیک و نزدیکتر شدیم؛

با خشت و خط و خوشنویسی آمدیم؛

با «دل» آمدیم.

و حال، اگر دوستی هند با دشمن ما، بخواهد این پل هزارساله را بشکند،

 

من فقط یک پرسش دارم:

آیا این برازنده‌ی دل بزرگ ملت هند است؟ هرگز. "هیچ منافع زودگذری، حق ندارد رشته‌ ای چنین ژرف و دیرپا را از هم بگسلد."

من هنوز امیدوارم. چرا که دل، برخلاف منافع، فاسد نمی‌شود.

من همواره کوشیده و سعی می‌کنم که هندوان را از زبان خودشان بشناسم، نه از زبان دشمنانش. شما چطور؟

حسن محسنی فرد

سرپرست سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران - مومبای