بسمه تعالی
تاریخچه مختصری از سرکنسولگری ایران در بمبئی
سالگرد تاسیس اولین سرکنسولگری دائمی ایران (پرشیا) در سرزمین هند به سال 1848 میلادی مقارن با 1227 هجری شمسی و در شهر بمبئی (مومبای فعلی) برمی‌گردد. این اقدام توسط امیر کبیر صدر اعظم توانا و دانای ناصرالدین شاه قاجار در سالهای ابتدائی حکومت همزمان با تاسیس دیگر نمایندگی‌های ایران در دیگر بلاد نظیر لندن، سن پترزبورگ، استانبول و تفلیس صورت گرفت.
اولین کارپرداز تعیین‌شده توسط وزارت امور خارجه ایران برای حضور در سرزمین هند و بندر مهم بمبئی، میرزا حسین‌خان سپهسالار قزوینی مشهور به مشیرالدوله می‌باشد که وی از افراد شهیر دوره قاجار بوده و بعدها به سمت وزیر امور خارجه دست یافت و از افراد تاثیر گذار در تاریخ ایران گشت.
میرزا حسن اسفندیاری از دیگر افراد شاخص بوده است که پس از دریافت لقب محتشم السلطنه در سال 1272 هجری شمسی (1892 میلادی) از سوی ناصرالدین شاه راهی دیار هندوستان شده و به مدت سه سال در بمبئی حضور دارد. وی پس از بازگشت به ایران و ترتب مدارج به وزارت رسیده و در دوره‌های سوم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم، دوازدهم و سیزدهم نماینده تهران در مجلس شورای ملی بود. وی از دورۀ دهم تا سیزدهم ریاست مجلس شواری ملی را نیز بر عهده داشت.
میرزا محمدعلی خان معروف به علاءالسلطنه نیز از دیگر افرادی است که در دوران سلسله قاجار به عنوان سرکنسول و کارپرداز ایران در بمبئی منصوب گردید. وی پس از صدور فرمان مشروطیت به عنوان وزیر امور خارجه منصوب و در کابینه افراد مختلف دیگر نیز به عنوان وزیر امور خارجه، وزیر فوائد عامه و دیگر مناصب به خدمت پرداخت.
از دیگر افراد شهیر ایرانی فرستاده شده در بمبئی، می‌توان به محمدمیرزا کاشف السلطنه اشاره نمود وی در حوالی سال 1897 میلادی مقارن 1276 هجری شمسی عازم هند شده و به عنوان کنسول ژنرال یا سرکنسول مشغول به فعالیت شده است. فعالیت شاخص وی، تحقیق و بررسی بر روی چای و انتقال بذر و فناوری آن به ایران برای کشت چای در کشور می‌باشد. بر همین اساس وی به کاشف چای و پدر چای ایران شهرت پیدا کرده است.
روسای نمایندگی ایران پس از انقلاب اسلامی:
- اسداله کریم‌نژاد: کفیل، فروردین 1358 - شهریور1358
- ایرج نقیبی: سرکنسول، شهریور 1358- فروردین 1359
- کمال‌الدین مخلصی: کفیل، فروردین 1359- شهریور 1359
- علی صالح‌زاده منشادی: کفیل، شهریور1359 - فروردین 1363
- عبداله نوروزی: سرکنسول، فروردین 1363- شهریور 1368
- علی زالی: سرکنسول ، مهر 1368 - اردیبهشت 1372
- خسرو رضازاده: سرکنسول، اردیبهشت 1372 - شهریور 1374
- سید کمال یاسینی: سرکنسول، شهریور1374 - آذر 1378
- مهدی هنردوست: سرکنسول، آذر 1378 - آذر 1382
- محمد شکرانی: سرکنسول، بهمن 1382- خرداد 1386
- علی محمدی: سرکنسول، خرداد 1386 - آبان 1390
- مسعود ابراهیمی خالقی: سرکنسول، دی 1391 – آذر 1396
- ابوالفضل محمدعلیخانی: سرکنسول، مرداد 1398 – دی 1402
دیگر نهادهای دولتی ایران در بمبئی
با توجه به اشتراکات فرهنگی فراوان میان دو سرزمین کهن هند و ایران، پیمان نامه فرهنگی میان دو کشور در سال 1331 با حضور آقای علی اصغر حکمت سفیر ایران در دهلی نو و مولانا ابوالکلام آزاد وزیر فرهنگ هند به امضا رسید. بر همین اساس، خانه فرهنگ ایران در بمبئی در سال 1335 شمسی فعالیت رسمی خود را در مراسم افتتاحیه ای با حضور آقای حکمت سفیر دولت وقت در دهلی نو و آقای محمد قوام سرکنسول ایران در بمبئی آغاز کرد و در حقیقت نخستین نمایندگی فرهنگی ایران در خارج از کشور شکل گرفت.
لازم به ذکر است دفتر هواپیمائی ایران (هما یا ایران ایر) در سال 1345 هجری شمسی (1966 میلادی) تاسیس گردید. این شرکت یکی از قدیمی ترین شرکتهایی است که در هند فعالیت دارد و مسافران تهران – بمبئی و بالعکس را جابجا می نماید.